Antwerpen 24 april 2023
Geachte Minister Vandenbroucke,
Met deze brief willen we uw aandacht vestigen op het probleem van de onbeschikbaarheidvan Antabuse op de Belgische markt, en u uitdrukkelijk vragen hieromtrent actie te ondernemen.
De firma Sanofi heeft beslist te stoppen met in de handel brengen van Antabuse op de Belgische en Luxemburgse markt. De beperkte beschikbaarheid van de grondstof disulfiram is wellicht vervelend, maar geen reëel argument. In het buitenland is dit middel nog verkrijgbaar, in Nederland ook via een andere merk en een andere firma (Refusal van het bedrijf Ace Pharmaceutical). De alternatieve geneesmiddelen die de firma voor de behandeling van alcoholafhankelijk voorstelt, zijn in wezen geen valabele keuze. Het zijn moleculen met een totaal ander werkingsmechanisme en hebben bovendien een veel lagere efficiëntie.
Het werkingsmechanisme van disulfiram is uniek én eenvoudig: het remt het enzyme dat alcohol metaboliseert. Daardoor ontstaan er in de stofwisseling afbraakproducten die intolerantie-signalen geven: misselijkheid, zweten en hartkloppingen. Patiënten die deze negatieve lichamelijke ervaringen verwachten, ontwikkelen aversie voor alcohol, wat abstinentie ondersteunt. Bovendien werkt disulfiram ook in op de hersenen, waar het op een andere manier voor terugvalpreventie zorgt. Het wetenschappelijk bewijs voor de positieve effecten van een behandeling met disulfiram staat onomstotelijk vast, in een gecontroleerde klinische setting, maar ook ambulant binnen geijkte verslavingsbehandelingen.
Disulfiram is een goedkoop product, en kon magistraal eenvoudig magistraal bereid worden door de apotheker. Een behandeling met Antabuse kostte tot voor maart 2023 €0,07 per dag in België, en werd niet terugbetaald. Een halve tablet is voldoende als standaardbehandeling. In uitzonderlijke gevallen moet de dosis verhoogd worden tot een hele tablet. Met een doos van 50 tabletten aan de prijs van €6,82 kon een patiënt dus 100 dagen verder, meer dan 3 maanden. De prijs was zo laag, dat het voor patiënten niet uitmaakte dat het middel niet werd terugbetaald. Import van het geneesmiddel vanuit het buitenland is veel duurder voor de patiënt. Cijfers over het aantal verstrekte dosissen kunnen we momenteel nog niet bezorgen, maar daar kunnen we op korte termijn werk van maken.
Voor veel patiënten met een alcoholproblematiek is disulfiram onvervangbaar. Er is veel moed nodig om een stap richting hulpverlening te zetten. De ondercapaciteit voor behandeling en opvolging van verslaving is wurgend, en de motivatie voor verandering vasthouden tijdens lange wachttijden is vaak even zwaar als het ontwenningsprogramma zelf. Maar voor wie volhoudt, kan herstel optreden. De verslaving kan wijken, de kans op succes is zelfs groot op korte termijn, maar onderhoudswerk op lange termijn is nodig. Disulfiram is een onmisbare bondgenoot in de strijd die patiënten samen met hun behandelteam leveren. Het zou dus voor elke individuele patiënt, maar ook voor de maatschappij in zijn geheel, een kapitale fout zijn om niet te strijden voor behoud van het unieke middel in dit land, waarvoor geen alternatief beschikbaar is.
Wetenschappelijke en belangenbehartigende verenigingen, universiteiten, psychiaters en verslavingsartsen, apothekers, ervaringdeskundigen en veel andere betrokken partijen vragen u unisono om werk te maken van een blijvende beschikbaarheid van disulfiram in België. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) beschouwt disulfiram als een essentieel geneesmiddel, en zoekt oplossingen op de Europese markt.
We blijven uiteraard bereid tot verdere informatie en overleg, en hopen snel van u terug te horen.
Met de meeste hoogachting,
Kirsten Catthoor, Voorzitter Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie (VVP)
Peter Niemegeers, Wetenschappelijk secretaris VVP en verslavingspsychiater
Kris Van den Broeck, directeur VVP
Hendrik Peuskens, voorzitter Vlaams expertise centrum alcohol en andere drugs (VAD)
Frieda Matthys, Expert verslavingszorg, Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Peter Joostens, voorzitter sectie verslaving VVP
Manuel Morrens, hoogleraar psychiatrie Universiteit Antwerpen
Elske Vrieze, diensthoofd psychiatrie Katholieke Universiteit Leuven
Gunther Heylens en Gilbert Lemmens, hoogleraren psychiatrie Universiteit Gent
Cleo Crunelle, hoogleraar en verslavingsexpert Vrije Universiteit Brussel
Dirk Vos, voorzitter Vlaams Apothekers Netwerk
Thierry Christiaens en Jean-Marie Maloteaux, hoofdredactie BCFI
Hans De Loof, faculteit Farmaceutische, Biomedische en Biomedische wetenschappen
Universiteit Antwerpen
Wilfried Van der Borght, Voorzitter SOS Nuchterheid vzw
Jelissa Boiy, voorzitter Forum Verslavingsgeneeskunde
Juan Tecco, président de la Société royale de médecine mentale de Belgique (SRMMB)
Philippe De Timary, professeur ordinaire à Université Catholique de Louvain (UCL) et chef de
service clinique Saint-Luc
Charles Kornreich, professeur orindaire à Université Libre de Bruxelles, et chef de service
CHU Brugmann
Françoise Verhelst, chef de service Grand Hôspital de Charleroi
Pierre Oswald pour les médecins directeurs des CHP
Benoît Gillain, chef de service Clinique Saint-Pierre Ottignies